Joodse huizen – deel 9
In wat voor land zouden we leven als de Joodse gemeenschap in Nederland niet door de nazi’s weggevaagd zou zijn? We kunnen enkel gissen en aan de hand van verhalen ons een voorstelling maken. In april verscheen deel 9 van in de publicatiereeks Joodse Huizen. Roeland Oudejans-Albers schets in dit deel het vooroorlogse leven van Levie Jzn.
Bension Levie Hes – hij noemt zich al op jonge leeftijd Levie Jzn – is 27 jaar oud als hij met zijn vrouw Rachel naar Apeldoorn verhuist. Hij gaat aan het werk in Het Apeldoornsche Bosch en zal 24 jaar lang een prominente rol vervullen in deze Joods-psychiatrische instelling. Hij is administrateur en dat betekende toentertijd dat hij ongeveer op gelijke voet stond met de geneesheer-directeur. Levie Jzn is een man die veel van zijn vrije tijd aan maatschappelijke doelen besteedt. Hij zit in de lokale politiek, is voorzitter van een ouderraad, neemt decennialang zitting in de kerkenraad en is betrokken bij de opvang van de eerste Joodse vluchtelingen die in 1933 vanuit Duitsland naar Apeldoorn komen. Als antisemitisme hem bereikt, staat hij op om te strijden tegen vooroordelen en insinuaties.
Ook in Het Apeldoornsche Bosch laat Levie Jzn zijn sporen na. Hij is betrokken bij twee personeelsverenigingen die cabaret, muziek en lezingen programmeren en hij is mede verantwoordelijk voor de realisatie van het sportveld. Als de eerste editie van het personeelsblad ter perse gaat, gaat ook een lang gekoesterde wens in vervulling. In de oorlogsjaren wordt hij op enig moment hoofdvertegenwoordiger van de Joodse Raad, maar hij belandt in de ziektewet en wordt opgenomen in het ziekenhuis. Er zijn brieven bewaard gebleven die zijn vrouw en dochters aan hem geschreven hebben. Deze brieven schetsen een beeld van een liefdevol, warm en hecht gezin.
Levie ligt in het ziekenhuis als zijn vrouw hem laat weten dat Het Apeldoornsche Bosch ontruimd wordt: ‘Lieve man, Ik denk wel dat ik mee moet. Heel het Bosch met zijn bewoners, het personeel gaat naar Westerbork’. En ze sluit af met: ‘Nu liefste, houd je goed. God geve dat we weer spoedig bij elkaar mogen komen, met onze kinderen weer om ons heen. In haast, dag lieve man, ik denk de hele nacht en dag aan je. Heel veel kusjes van je altijd liefhebbende, Chel.’ Levie overlijdt twee weken later, op zijn 52ste verjaardag aan de gevolgen van complicaties na een operatie. Zijn vrouw en kinderen krijgen, ondanks dat ze geïnterneerd zijn in Kamp Westerbork, toestemming om na zijn overlijden afscheid te nemen. Maar voor Levie begraven wordt, moeten ze wel terugzijn in Hooghalen.
Joodse Huizen – deel 9
In Joodse Huizen – deel 9 komt niet alleen het verhaal van Levie Jzn aan bod. Ook de verhalen over onder andere een slager uit Leeuwarden, de bewoners van de Granaatpanden in Amsterdam, een spoorwegman uit Tilburg, een circusdirecteur uit Diemen en een Rotterdamse koffiehuiseigenaar worden verteld. Joodse Huizen – deel 9 is hier verkrijgbaar. Meer informatie over de reeks Joodse Huizen is hier te vinden. Meer lezen over Levie Jzn kan hier.
Joodse Huizen, Verhalen over vooroorlogse bewoners - deel 9, Amphora Books, ISBN 9789064461781, 2023, 220 pagina’s (met foto’s), € 22,50
ISBN e-boek: 9789064461873, € 9,95.
